ભૂતકાળમાં, કેન્દ્રની નરેન્દ્ર મોદી સરકારે દેશમાં 2000 રૂપિયા, 500, 200 રૂપિયા, 100 રૂપિયા, 50 અને 10 રૂપિયાની નવી નોટો બહાર પાડી છે.
નકલી નોટો બંધ કરવા માટે આ એક સારી ચાલ માનવામાં આવી હતી. પરંતુ હવે આ નવી નોટોની પણ નકલ કરવામાં આવી રહી છે. બજારમાં નકલી નોટો દિવસેને દિવસે વધી રહી છે.
નકલી નોટો ચેક કરવા માટે તમે ઘણી યુક્તિઓ જાણતા હશો, તેમ છતાં રૂપિયા સાથે જોડાયેલી ઘણી વસ્તુઓ છે જેના વિશે તમે નહીં જાણતા હોવ. આવી સ્થિતિમાં,અમે તમને આજે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઈ) ની માર્ગદર્શિકા વિશે જણાવીશું,
જેના દ્વારા તમે નકલી નોટો સરળતાથી ઓળખી શકશો. આરબીઆઈ દ્વારા જારી કરવામાં આવેલી નોટોના સુરક્ષાના દોર પર ત્રણ શબ્દો લખવામાં આવશે – ભારત, આરબીઆઈ અને નોટની કિંમત.
આની સાથે,તેની કિંમત નોંધની ડાબી બાજુ દેવનાગરીમાં લખી છે અને ત્યાં વોટરમાર્ક પણ છે. નોંધની વચ્ચે મહાત્મા ગાંધીનું ચિત્ર હશે. અશોક સ્તંભ એ નોંધની જમણી બાજુએ રચાયેલ છે. નોંધની પાછળ જોતાં, તમે જોશો કે તેનું પ્રિન્ટિંગ વર્ષ તેની ડાબી બાજુએ છાપવામાં આવશે. મંગળયાનનું ચિત્ર નોંધની મધ્યમાં સ્પષ્ટ દેખાશે.
આરબીઆઈ દ્વારા જારી કરવામાં આવેલી નોંધમાં જિયોમેટ્રિક પેટર્ન છે,જે ગાંધીજીના ચિત્રની ખૂબ નજીક છે. જ્યારે નોંટને તેડી કરવામાં આવે ત્યારે સુરક્ષા થ્રેડનો રંગ લીલોથી વાદળી રંગમાં બદલાય છે. મહાત્મા ગાંધીજીની સિરીજની નવી નોંટમાં આરબીઆઈના રાજ્યપાલની સહી છે.
આ સાથે,નોંટ પર સ્વચ્છ ભારતનો લોગો પણ હશે. અંધ પણ ઓળખી સકે છે.. દૃષ્ટિહીન લોકો નોંટોને ઓળખી શકે છે. નોંટની આગળ અને ડાબી બાજુ સાત રેખાઓ છે. નોંધનું મૂલ્ય લંબચોરસ આકારમાં ઉભરાયેલા અક્ષરોમાં લખાયેલું છે. મહાત્મા ગાંધીના આકાર અને અક્ષરોમાં લખેલી કિંમત નોટ પર ઉભરાય છે.
આ સાથે,અશોક સ્તંભનો આકાર પણ નોટ પર ઉભરાશે. આ નોટોનું કદ છેઆરબીઆઈની નોટોમાં આપવામાં આવેલી નોટોનું એક નિશ્ચિત કદ હોય છે..
2000 રૂપિયાની નોટનું કદ 66 × 166 મીમી છે. 500 રૂપિયાની નોટનું કદ 66 × 150 મીમી છે.
200 અને 100 રૂપિયાની નોટોનું કદ અનુક્રમે 66×146 અને 66×142 મીમી છે. 100 રૂપિયાની નોટનું કદ 63×142 મીમી અને 50 રૂપિયાની નોટનું કદ 66×135 મીમી છે. આરબીઆઈ દ્વારા જારી કરવામાં આવેલી 10 રૂપિયાની નોટનું કદ 63×123 એમએમ છે. જો તમને નકલી નોટો ઓળખવામાં કોઈ તકલીફ છે,
તો પછી તમે ફોટાઓ અને ગ્રાફિક્સથી નવી નોટોની સંપૂર્ણ માહિતી paisaboltahai.rbi.org.in વેબસાઇટ પર સમજી શકો છો. બધી નોંધ સુવિધાઓની માહિતી આ વેબસાઇટ પર મળશે.
2016 માં 24.61 કરોડની નકલી ચલણ જપ્ત કરી હતી,જ્યારે વર્ષ 2016 માં નોટબંધી અમલમાં આવી ત્યારે એવું માનવામાં આવ્યું હતું, કે દેશમાં બનાવટી ચલણનો પ્રવાહ અટકશે. જો કે આવું કશું થયું નથી. નેશનલ ક્રાઈમ રેકોર્ડ્સ બ્યુરો (એનસીઆરબી) ના અહેવાલ મુજબ, નોટબંધી પર પ્રતિબંધ મૂક્યા પછીના બીજા જ વર્ષમાં બનાવટી ચલણમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો હતો..
2016 માં કુલ 24.61 કરોડની નકલી ચલણ જપ્ત કરવામાં આવી હતી. 1398 કેસ નોંધાયા હતા અને 1376 આરોપીની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
2017 માં 28 કરોડની નકલી ચલણ જપ્તપછીના વર્ષે એટલે કે 2017માં એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવી હતી, કે હવે બનાવટી ચલણનો ગ્રાફ ઘણો નીચે જશે. પરંતુ પરિણામ તેની સામે આવ્યું. આ વર્ષે રૂ .28 કરોડની નકલી નોટો કબજે કરવામાં આવી છે. આવી નોટોની સંખ્યા સાડા ત્રણ લાખથી વધુ હતી. સૌથી વધુ 500 રૂપિયાની જૂની નોટો પકડાઇ..
મળતી માહિતી મુજબ, 2017માં સૌથી વધુ નકલી 500 રૂપિયાની નોટો પકડાઇ હતી. દેશભરમાંથી 500 રૂપિયાની કુલ 1,02,815 ચલણી નોટો પકડાઇ છે. બીજા સ્થાને 100 રૂપિયાની નોટો હતી. કુલ 92,778 નકલી નોટો ઝડપાઇ હતી. આ પછી, ત્રીજા સ્થાને બે હજારની નોટો છે. કુલ 74,898 નકલી નોટો ઝડપાઇ હતી. ડિમોનેટાઇઝેશન સમયે ચોથા સ્થાને 1000 રૂપિયાની નોટ બંધ છે. કુલ 65,371 નકલી નોટો ઝડપાઇ હતી
