કારણકે સૂર્ય ભગવાન 14 જાન્યુઆરીએ બપોરે 2.8 વાગ્યે ઉત્તરાયણ હશે, એટલે કે સૂર્ય પોતાની ગતિ બદલીને ધનુ રાશિમાં પ્રવેશ કરશે અને મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરશે. આ જ કારણ છે કે દક્ષિણયાણથી ઉત્તરાયણના સૂર્યોદયનો પર્વ 15 જાન્યુઆરી સવારે શરૂ થશે. પુણ્યકાળ સવારે 7.21 થી સાંજે 5.55 સુધી રહેશે.
જો કે, ઘણા સ્થળોએ પંચાંગમાં તફાવત હોવાને કારણે, આ ઉત્સવ 14 જાન્યુઆરીએ ઉજવવામાં આવશે, પરંતુ મંદિરો અને અન્ય સ્થળોએ, 15 જાન્યુઆરીની સવારથી સંક્રાંતિ ઉત્સવ અને ધર્માદા કરવામાં આવશે.
પ્રવીણ દ્વિવેદીના જણાવ્યા મુજબ, દર વર્ષે 14 ડિસેમ્બરથી 14 જાન્યુઆરી દરમિયાન મોટાભાગે મલામાસ આવે છે. પરંતુ આ વખતે જ્યોતિષીય માહિતી મુજબ માલામાસ 16 ડિસેમ્બરથી શરૂ થયો છે. સૂર્ય, જ્યારે 12 રાશિનાં ચિહ્નોમાંથી પસાર થઈ રહ્યો છે, ત્યારે 16 ડિસેમ્બરે બપોરે 3.28 વાગ્યે ધનુ રાશિમાં પ્રવેશ કર્યો છે અને 14 જાન્યુઆરીની રાત સુધી અહીં રહેશે.
આ સમયગાળા દરમિયાન, માંગલિક કાર્યો પર પ્રતિબંધ હશે. જ્યારે સૂર્ય ધનુરાશિમાં હોય છે, ત્યારે તેને માલામાસ કહેવામાં આવે છે. તલ, અન્ન દાન, તીર્થ સ્નાન, ગંગા સ્નાનથી બનેલી વસ્તુઓનું દાન કરવાનું વિશેષ મહત્વ કહેવાય છે કે શ્રેષ્ઠ મકર સાક્રાંતિ પર તલથી બનેલી વસ્તુઓનું દાન કરવા વિશેષ મહત્વ માનવામાં આવે છે.
મકરસંક્રાંતિ પર દાન અને સ્નાનનું વિશેષ મહત્વમુખ્યત્વે અન્નદાન, તીર્થધામ, ગંગા સ્નાન વગેરે કરવું જોઈએ. મંદિરો સહિત ગરીબ, ગરીબ અને નિરાધાર લોકોને ગાયોને કપડાં, ખોરાક, ધાબળા વગેરે અને ગ્રીન ચારોનું દાન કરવાથી તેઓ યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરશે. આ તહેવારના દિવસથી ધીરે ધીરે દિવસો મોટા થવા માંડશે અને રાત નાની રહેશે.
માલમાસમાં શુભ કાર્યની પ્રતિબંધ,ઘરે પ્રવેશ અને લગ્નને સક્ષમ બનાવશે. શાસ્ત્રો અનુસાર મલમાસના સમયગાળામાં લગ્ન, યગ્નોપવીત સંસ્કાર, વાસ્તુ પૂજન, પાયા પૂજા, નવો ધંધો, મુહૂર્ત, નામકરણ વગેરે અનેક શુભ કાર્યો વર્જિત માનવામાં આવે છે. તે જ સમયે, તેઓ ઘરે પ્રવેશ અને લગ્ન માટે માંગલિક પૂજા પણ કરી શકશે.
શાસ્ત્રો અનુસાર ભગવાન પુરુષોત્તમએ આ મહિને તેનું નામ આપ્યું છે, તેથી તેને પુરુષોત્તમ માસ પણ કહેવામાં આવે છે. ભગવાન વિષ્ણુની ઉપાસના કરવાથી વિશેષ ફળ મળે છે.
