દેશમાં દર વર્ષે બજેટ રજૂ કરવામાં આવે છે. આઝાદી પછી, આવા કેટલાક બજેટ્સ રજૂ કરવામાં આવ્યા છે, જે લોકોને વર્ષોથી યાદ રહે છે. આવા બજેટની સંખ્યા માત્ર પાંચ છે,
જે કેટલાક કારણોસર યાદ રાખવામાં આવે છે. આમાંના કેટલાક બજેટ્સને બ્લેક બજેટ, ઉદાર બજેટ, રોલબેક બજેટ, વગેરે તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. તો ચાલો જાણીએ, ક્યાં વર્ષે અને ક્યારે કોણે બહાર પડ્યા આવા બજેટ…
ઉદારીકરણ બજેટ..
1991 માં પૂર્વ નાણાં પ્રધાન મનમોહનસિંહે રજૂ કરેલું બજેટ ખૂબ યાદ આવે છે. તે સમયે મનમોહનસિંહે વિદેશી કંપનીઓને દેશમાં ધંધો કરવાની ખુલ્લી મુક્તિ આપી હતી. ત્યારબાદ દેશમાં ઉદારીકરણનો યુગ શરૂ થયો હતો. ભારતીય કંપનીઓને દેશની બહાર ધંધો કરવાનું પણ સરળ લાગ્યું. કસ્ટમ ડ્યુટી 220 ટકાથી ઘટાડીને 150 ટકા કરી દેવામાં આવી છે. આ બજેટના બે દાયકા બાદ ભારતની જીડીપીમાં તેજી જોવા મળી હતી.
કાળા બજેટ..
તત્કાલિન નાણાં પ્રધાન યશવંતરાવ ચવ્હાણે 1973-74માં રજૂ કરેલા બજેટને બ્લેક બજેટ કહે છે. કારણ કે તે સમયે 550 કરોડથી વધુનું નુકસાન થયું હતું. આ બજેટમાં,ચવ્હાણે 56 કરોડમાં કોલસાની ખાણો,વીમા કંપનીઓ અને ભારતીય કોપર નિગમનું રાષ્ટ્રીયકૃત કર્યું છે.
ડ્રીમ બજેટ..
1997 માં પૂર્વ નાણાં પ્રધાન પી. ચિદમ્બરમે રજૂ કરેલા બજેટને સ્વપ્નનું બજેટ પણ કહેવામાં આવે છે. ત્યારે નાણાં પ્રધાને આવકવેરા અને કંપની વેરામાં ઘટાડો કરવાની જાહેરાત કરી હતી. આવકવેરાના દર 40 ટકાથી ઘટાડીને 30 ટકા કરવામાં આવ્યા હતા. સાથોસાથ સરચાર્જ પણ નાબૂદ કરાયો હતો.
મિલેનિયમ બજેટ..
2000 માં યશવંત સિંહા દ્વારા રજૂ કરાયેલ બજેટને મિલેનિયમ બજેટ કહેવામાં આવે છે. આ બજેટમાં ભારતની આઇટી કંપનીઓને ઘણી છૂટછાટની જાહેરાત કરવામાં આવી હતી. કમ્પ્યુટર અને સીડી રોમ જેવી 21 વસ્તુઓ પર કસ્ટમ્સ ડ્યુટી જાહેર કરવામાં આવી હતી..
રોલબેક બજેટ..
2002 માં યશવંત સિંહા દ્વારા રજૂ કરાયેલ બજેટને રોલબેક બજેટ પણ કહેવામાં આવે છે. આ બજેટમાં સર્વિસ ટેક્સ અને એલપીજી સિલિન્ડરના ભાવ જેવા અનેક દરખાસ્તોમાં વધારો કરાયો હતો. સામાન્ય લોકોના વિરોધ અને વિરોધને કારણે તેને પાછો ખેંચવો પડ્યો.
